Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας
σίγουρα γνωρίζουν το διαγνωστικό εργαλείο σύμφωνα με το οποίο γίνονται οι
διαγνώσεις σήμερα, το DSM-5.
Για τους λοιπούς που δεν γνωρίζουν σχετικά, πρόκειται για ένα διαγνωστικό
εργαλείο το οποίο έχει εκδοθεί από την American Psychiatric Association και περιλαμβάνει
τα διαγνωστικά κριτήρια με τα οποία γίνονται οι διαγνώσεις των ψυχικών
διαταραχών. Το DSM-5
μοιράζει απλόχερα διαγνώσεις καθώς περιλαμβάνει γύρω στις 200 ψυχικές
διαταραχές. Από τις πιο μείζονος σημασίας μέχρι τις πιο ήσσονος. Σε ένα τόσο
μεγάλο πλήθος δεν μπορούν φυσικά να διακριθούν αυτές που έχουν μεγαλύτερη
βαρύτητα και με κριτήρια αρκετά ανελαστικά, όλοι σχεδόν, λίγο έως πολύ,
μπορούμε να ενταχθούμε σε μια διαγνωστική κατηγορία και να «φορτωθούμε» μια
διάγνωση, μία ταμπέλα που θα μας ακολουθεί.
Παλιά, χρησιμοποιούνταν η λέξη
«τρελός» για να χαρακτηρίσει κάποιον που πάσχει από μια ψυχική ασθένεια. Πολλές
φορές δυστυχώς αυτή τη λέξη την ακούσουμε ακόμη και σήμερα. Η λέξη αυτή φέρει
τη βαρύτητα του στίγματος του ανθρώπου που δεν είναι ψυχικά υγιής. Η ταμπέλα
της διάγνωσης κουβαλιέται ως βαρύ φορτίο, γεμισμένο με ντροπή, ενοχή και
καταδίκη να τη φέρει μα ζωή. Και παρόλα αυτά, η τάση κινείται στο να
προσδιορίσουμε όσο πιο ακριβά γίνεται σε ποια διάγνωση εμπίπτει κάποιος. Οι
ειδικοί χρησιμοποιώντας το εγχειρίδιο, τσεκάρουν τα κριτήρια και δίνουν τις
διαγνώσεις.
Πόσο βοηθητικό όμως είναι αυτό
για τον άνθρωπο πίσω από τη ταμπέλα; Υπάρχει η άποψη ότι η διατύπωση της
διάγνωσης μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να απαλλαγεί από την αγωνία του τι
έχει και το τι του συμβαίνει και όντως αυτό μπορεί να συμβεί. Τι γίνεται όμως από
εκεί και πέρα; Τι γίνεται αφού τεθεί η διάγνωση; Μας ενδιαφέρει η μοναδικότητα
και η προσωπική ιστορία του κάθε ανθρώπου ή εφόσον έχει γίνει η ταξινόμηση του
σε μια συγκεκριμένη κατηγορία, τον αντιμετωπίζουμε σύμφωνα με αυτή; Προσπαθούμε
να κατανοήσουμε το προσωπικό του βίωμα, να τον καταλάβουμε και να τον ακούσουμε
αληθινά; Ή μήπως υποθέτουμε ότι εφόσον ξέρουμε τι έχει, ξέρουμε και τι έχει
περάσει και τι τον έχει διαμορφώσει; Η ταμπέλα του μας επιτρέπει να δούμε πέρα
από αυτή; Να κάνουμε και άλλες υποθέσεις πέρα από τη διάγνωσή του, να
αναλογιστούμε τις δυνατότητες του, τις ιδιαιτερότητες του, το τι έχει ανάγκη ο
συγκεκριμένος άνθρωπος και πως μπορούμε να τον βοηθήσουμε γνωρίζοντάς τον πραγματικά;
Και ο ίδιος πως αντιλαμβάνεται τον
εαυτό φέροντας αυτή τη ταμπέλα; Πως αισθάνεται; Την κουβαλάει πάντα και παντού μαζί του; Πόσο
τον έχει βοηθήσει να καλυτερεύσει; Μήπως κρύβεται πίσω από αυτή; Μήπως είναι
ματαιωμένος και απογοητευμένος για να τη ξεφορτωθεί εφόσον του είπαν ότι θα τη
φέρει για όλη του τη ζωή; Πως τον επηρεάζει και πόσο τον έχει κάνει να
ντρέπεται εξαιτίας του στίγματος που ακόμη επικρατεί;
Σίγουρα, οι διαγνώσεις έχουν τη
χρησιμότητά τους. Και το να γνωρίζεις τα κριτήρια ως ειδικός είναι
αναμφισβήτητα απαραίτητο. Όμως πέρα από αυτό, σε αυτή τη τάση της
παθολογικοποίησης όπου οι διαγνώσεις δίνουν και παίρνουν, καλό είναι να δίνεται
μεγαλύτερη σημασία σε αυτές που έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα και να
χρησιμοποιούνται με σκοπό να κατανοήσουμε καλύτερα τον άνθρωπο που έχουμε
απέναντί μας και να τον βοηθήσουμε.
Να χρησιμοποιούνται χωρίς να
εγκλωβιζόμαστε μέσα σε αυτές παραβλέποντας τον ίδιο τον άνθρωπο. Μία λέξη δεν
μπορεί να περιγράψει όλο αυτό το πολυσύνθετο, μοναδικό, πολύπλοκο,
πολυπαραγοντικό συνονθύλευμα σωματικών και ψυχικών ιδιοτήτων που χαρακτηρίζουν
τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος δεν είναι η διάγνωσή του, δεν είναι η ταμπέλα του. Γι’ αυτό,
ειδικοί και μη, καλό είναι να αναλογιζόμαστε τι είναι βοηθητικό για τον άνθρωπο,
τι εκείνος βιώνει και νιώθει, τι μπορεί να έχει περάσει, πριν απλά του βάλουμε
τη ταμπέλα και μείνουμε μόνο εκεί.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου