Τις τελευταίες ημέρες ο διάλογος
για τη σεξουαλικής κακοποίηση και το βιασμό έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις και χαίρομαι
ιδιαίτερα γι’ αυτό. Είναι ένα θέμα το οποίο μέχρι τώρα δεν συζητείτο και πολύ και
τώρα απέκτησε φωνή για να πει όλα αυτά που έκρυβε. Σε αυτόν τον διάλογο, θα
παραβλέψω εντελώς το νομικό κομμάτι για το οποίο δεν είμαι και ειδική και θα
αναφερθώ μόνο στο ψυχολογικό και συγκεκριμένα μόνο σε ορισμένες διαστάσεις. Μάλιστα,
νιώθω την ανάγκη να παράσχω κάποια ψυχοεκπαίδευση καθώς ακούω πολλές φορές να διερωτάται
κάποιος «Μα γιατί δεν αντέδρασε;», «Γιατί δεν έκανε κάτι;» αναφερόμενοι
εννοείται στο θύμα. Αυτό πολλές φορές είναι και το ερώτημα που θέτει το θύμα
στον εαυτό του και νιώθει πολλές ενοχές. Αναρωτιέται και το ίδιο πως του συνέβη
αυτό και πως το επέτρεψε να συμβεί. Ταυτόχρονα, επειδή αυτό είναι κάτι που δεν
μπορεί να το εξηγήσει ούτε στον ίδιο του τον εαυτό, νιώθει μεγάλη ντροπή καθώς
ερωτάται ή υπονοείται κάτι τέτοιο από το περιβάλλον του.
Για το λόγο αυτό θα αναφερθώ στους
αυτόνομους μηχανισμούς αντίδρασης που έχουμε απέναντι σε μια απειλή. Σε μια απειλητική
στιγμή, όπου ο κίνδυνος είναι άμεσος και μεγάλος ο εγκέφαλος μας διαθέτει κάποιους
εγγενείς τρόπους να αντιδρά στην απειλή, δηλαδή κάπως αυτόματα αναγνωρίζει τον
κίνδυνο και αντιδρά. Οι πιο γνωστές είναι οι flight (φυγή)
or fight (μάχη)
που σημαίνουν ότι είτε θα μείνεις να παλέψεις είτε θα το βάλεις στα πόδια. Οι
μηχανισμοί αυτοί άμυνας διαμορφώθηκαν εξελικτικά καθώς ο άνθρωπος ερχόταν
αντιμέτωπος με διάφορους κινδύνους όπως για παράδειγμα ερχόταν αντιμέτωπος με
μια αρκούδα. Εκεί δεν είχε το χρόνο να σκεφτεί πως θα αντιδράσει οπότε έπρεπε
να δράσει γρήγορα και αυτόματα. Στη προκειμένη περίπτωση βέβαια, η αρκούδα
είναι ο βιαστής. Εκτός όμως από αυτές τις δύο υπάρχουν και άλλοι τρόποι
απόκρισης, οι οποίες χρησιμοποιούνται είτε γιατί δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν
οι άλλες δύο (όπως για παράδειγμα όταν το θύμα είναι ένα παιδί ή κάποιος πιο
αδύναμος από το θύτη, δεν μπορεί να παλέψει) είτε γιατί ο κίνδυνος είναι ακόμη
μεγαλύτερος που εκλαμβάνεται ως κίνδυνος για επικείμενο θάνατο. Όλα αυτά
αυτόματα και ενστικτωδώς χωρίς τη λογική επεξεργασία του νου. Λοιπόν, οι άλλες δύο,
οι οποίες απαντούν και στα ανωτέρω ερωτήματα για περί μη αντίδρασης του θύματος
είναι:
Freeze (Πάγωμα): κάνει το
σώμα ακίνητο και απελευθερώνει χημικές ουσίες οι οποίες «νεκρώνουν» το σώμα και
το μυαλό. Αισθάνεσαι σα να είσαι παράλυτος ή να αδυνατείς να κινηθείς. Αυτές οι
χημικές ουσίες που εκρίνονται (ενδορφίνες – οπιοειδής ορμόνες) καταστέλλουν το
φόβο και τον πόνο ενώ μειώνουν την ικανότητα αντίληψης.
Flop: πολλές από τις
διεργασίες σκέψης στο εγκέφαλο «κατεβάζουν ρολά». Οι μύες γίνονται εύκαμπτοι
και συμπεριφέρεσαι σα ζόμπι, κάνεις ότι σου λένε χωρίς διαμαρτυρία.
Όποτε πιστεύουμε ότι υπάρχει μια
απειλή, το σώμα μειώνει τη ροή του αίματος στο μπροστινό τμήμα του εγκεφάλου
(σκεπτόμενο, αναλυτικό, γνωστικό μέρος) και αυξάνει τη ροή στο πίσω μέρος του
εγκεφάλου (Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα).
Μειώνοντας όμως τη ροή του
αίματος στο μπροστινό τμήμα είναι δύσκολο να επεξεργαστούμε τι συμβαίνει. Συγκεκριμένα
το μπροστινό τμήμα περιλαμβάνει περιοχές που μας βοηθούν να:
- Καταλάβουμε που είμαστε στο χώρο και στο χρόνο
- Χρησιμοποιήσουμε την ομιλία
- Είμαστε συνδεδεμένοι με το σώμα μας
- Αποθηκεύουμε μνήμες
- Βγάζουν νόημα οι πληροφορίες από τις αισθήσεις μας
Τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης
έχουν υποστεί ένα τραύμα για το οποίο έχουν πολλά και επίπονα συναισθήματα και
απαιτείται αρκετός χρόνος για να νιώσουν ότι έχουν ξανά τον έλεγχο της ζωής τους.
Ας σεβαστούμε αυτή την επώδυνη εμπειρία τους και ας μην τους επανατραυματίζουμε
με αυτές τι ερωτήσεις που ξεκινούν με το «Γιατί….;»
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου